Vanhu va Afrika (2023)

Vaaki va tikonkulu ra Afrika va hambanile swinene eka tindzimi na ikhonomi ya vaaki na ndhavuko. Tindzimi ta vaaki va Afrika ti nga avanyisiwa hi mintlawa leyikulu leyi landzelaka: 1) Semitic-Hamitic; 2) mintlawa yo hlayanyana ya tindzimi leyi tshamaka eka xiphemu xo karhi ku suka evupela-dyambu bya Sahara ku ya enhlohlorhini ya Nayili naswona khale a yi hlayiwa tanihi ntlawa wa "Sudanese"; mintirho ya sweswinyana ya vativi va tindzimi yi simekile leswaku tindzimi leti a ti kombisi ku tshinelelana ngopfu, naswona tin’wana ta tona ti le kusuhi na tindzimi ta Bantu; 3) Bantu edzongeni wa tikonkulu; 4) ntlawa wutsongo wa va-Khoi-san eAfrika-Dzonga; 5) vaaki va xihlala xa Madagascar, lava ririmi ra vona ri welaka eka ntlawa wa Ximalayo-Polynesia; 6) Vakoloni va le Yuropa ni vatukulu va vona.